بىسمىللاھىر رەھمانىر رەھىم
الٓمٓ
1 – ئەلىف، لام، مىيم.
قۇرئان كەرىمدە 29 سۈرە ئەرەب تىلى ئېلىپبەسىدىكى «أ ح ر س ص ط ع ق ك ل م ن ه ي» قاتارلىق 14 ھەرپتىن بىرى ياكى بىرقانچىسى بىلەن باشلىنىدۇ. ئۇ ھەرپلەر بىر – بىرىدىن ئۈزۈك، ئايرىم – ئايرىم تەلەپپۇز قىلىنغانلىقى ئۈچۈن «ئۈزۈك ھەرپلەر (ھۇرۇفى مۇقەتتەئە – الحروف المقطعة» دەپ ئاتىلىدۇ. بۇ بەقەرە سۈرىسى ئەنە شۇ 29 سۈرىنىڭ بىرىدۇر. بۇ ھەرپلەر بەزى سۈرىلەردە بىر ئايەت، بەزى سۈرىلەردە بىر ئايەتنىڭ پارچىسى بولۇپ كېلىدۇ. تەپسىرلەردە بۇ ھەرپلەرنىڭ مەنىسى توغرىسىدا بىرقانچە ئېھتىمال زىكىر قىلىنغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئىچىدىن تۆۋەندىكى ئېھتىمال كۈچلۈكتۇر:
ئۇ 29 سۈرىنىڭ بۇ ھەرپلەر بىلەن باشلىنىشى قۇرئان كەرىمنىڭ ئاللاھنىڭ كالامى ئىكەنلىكىگە ئىشەنمەيدىغانلارغا جەڭ ئېلان قىلغانلىق بولۇپ مەنىسى تۆۋەندىكىچە: «ئى ئىنكارچىلار! بۇ قۇرئان سىلەر بىلىدىغان ۋە مەقسىتىڭلارنى ئۇقتۇرۇشتا قوللىنىدىغان ھەرپلەردىن تۈزۈلگەن كەلىمە ۋە جۈملىلەردىن تەركىپ تاپىدۇ. قېنى ئۇ ھەرپلەردىن كەلىمە ۋە جۈملىلەرنى تۈزۈپ، قۇرئانغا ئوخشايدىغان بىرەر كىتاب مەيدانغا كەلتۈرۈپ بېقىڭلار!» .
ذَٰلِكَ ٱلۡكِتَٰبُ لَا رَيۡبَۛ فِيهِۛ هُدٗى لِّلۡمُتَّقِينَ
2 – ئۇ ، بۇ كىتابتۇر، ئىچىدە ھېچ شەك يوقتۇر، تەقۋادارلارغا ھىدايەتتۇر.
«ئۇ، بۇ كىتابتۇر» – ئىلگىرىكى ئىلاھىي كىتابلاردا نازىل قىلىنىدىغانلىقى ۋەدە قىلىنغان ۋە ئۇ كىتابلارنى بىلىدىغانلار تۆت كۆز بىلەن كۈتۈۋاتقان كىتاب بۇ كىتابتۇر.
«تەقۋادارلارغا ھىدايەتتۇر» – قۇرئان كەرىم نازىل بولۇش ئېتىبارى بىلەن پۈتۈن ئىنسانىيەتكە ھىدايەتتۇر. لېكىن نەتىجە ئېتىبارى بىلەن تەقۋادارلارغا ھىدايەتتۇر. چۈنكى قۇرئان كەرىمدىن پەقەت ئاللاھ تائالادىن ئەيمىنىدىغان ۋە قورقىدىغان كىشىلەر مەنپەئەت ئالىدۇ، مانا بۇلار تەقۋادارلار بولۇپ، قۇرئان كەرىم ئۇلارغا دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىك بەخت – سائادەت يولىنى كۆرسىتىدۇ.
ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡغَيۡبِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ
3 – ئۇلار غەيىبكە ئىشىنىدىغان، نامازنى تولۇق ۋە داۋاملىق ئۆتەيدىغان، بىز ئاتا قىلغان رىزىقتىن چىقىم قىلىدىغان كىشىلەردۇر.
«ئاللاھ ئاتا قىلغان رىزىقتىن چىقىم قىلىش» كەڭ دائىرىلىك ئىپادە بولۇپ، قۇرئان كەرىمدە بۇيرۇلغان ۋە تەرغىب قىلىنغان بارلىق چىقىملارنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ چىقىملار تۆۋەندىكىچە:
1) زاكات، ئۆشرە ۋە سەدىقە،
2) جىھاد ئۈچۈن قىلىنغان چىقىملار، يەنى ئىسلامنىڭ تارقىلىشى، مۇسۇلمانلارنىڭ قەد كۆتۈرۈشى ۋە ھەقنىڭ ھاكىم بولۇشى ئۈچۈن چىقىم قىلىنغان ھەر تۈرلۈك مال، بايلىق ۋە پۇللار،
3) ئاتا – ئانىغا قىلىنغان ياخشىلىق، ئۇرۇق – تۇغقانلارغا قىلىنغان سىيلە – رەھىم، پېقىر – مىسكىن ۋە موھتاجلارغا قىلىنغان خەير – ئېھسانلار،
4) ياخشى يوللارغا قىلىنغان ھەر تۈرلۈك ياردەم ۋە ئىئانىلەر،
5) ھەج ۋە ئۆمرە ئىبادەتلىرىنى ئادا قىلىش ئۈچۈن قىلىنغان چىقىملار،
6) كىشىنىڭ ئۆزىگە ۋە ئائىلىسىگە قىلغان شەرىئەتكە ئۇيغۇن خىراجەتلىرى.
وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَ وَبِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ يُوقِنُونَ
4 – ئۇلار ساڭا نازىل قىلىنغان كىتابقا ۋە سەندىن ئىلگىرى نازىل قىلىنغان كىتابلارغا ئىشىنىدىغان كىشىلەردۇر. ئۇلار ئاخىرەتكە جەزمەن ئىشىنىدۇ.
ئاللاھ تائالا ئىنسانىيەت تارىخى بويىچە نۇرغۇنلىغان پەيغەمبەر ئەۋەتكەن ۋە ھەر بىرىگە كىتاب نازىل قىلغان، ئاخىرقى پەيغەمبەر مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغىمۇ كىتاب نازىل قىلغان، شۇنداقلا ئىنسانلارنى ئۇ پەيغەمبەلەرنىڭ ھەممىسگە ۋە ئۇلارغا نازىل قىلىنغان كىتابلارغا ئىشىنىشكە بۇيرۇغان، بۇ بۇيرۇققا بويسۇنغانلارنى مەدھىيىلىگەن.
بۇ ئايەتتە ئىلگىرىكى پەيغەمبەرلەرگە نازىل قىلىنغان بارلىق كىتابلارغا ۋە ئاخىرقى پەيغەمبەر مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا نازىل قىلىنغان قۇرئانغا ئىشىنىشنىڭ تەقۋادارلارنىڭ سۈپەتلىرىدىن بىرى ئىكەنلىكى بايان قىلىنىدۇ. دېمەككى، قۇرئان كەرىمنىڭ ھىدايىتىگە، ئىلگىرىكى پەيغەمبەرلەرگە نازىل قىلىنغان كىتابلارغا ۋە قۇرئان كەرىمگە لايىق رەۋىشتە ئىشەنگەنلەرلا ئېرىشىدۇ.
أُوْلَٰٓئِكَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
5 – ئەنە شۇلار رەببىدىن كەلگەن ھىدايەت ئۈستىدە بولغانلاردۇر، ئەنە شۇلار مۇرادىغا يەتكۈچىلەردۇر.
ئاللاھ تائالا ئادەم ئەلەيھىسسالامنى ۋە ئۇنىڭ جۈپتى ھەۋۋانى زېمىنغا چۈشۈپ كېتىشكە بۇيرۇغان چاغدا ئۇلارغا، كەلگۈسى ھەققىدە «مەندىن سىلەرگە كەلگەن ھىدايەتكە ئەگەشكەنلەر نىجاتلىققا ئېرىشىدۇ» دېگەن مەنىدىكى سۆزىنى ئېيتقان. يۇقىرىدىكى (ئايەتلەردە بايان قىلىنغان) ئېتىقاد ۋە ئەمەلگە ئىگە بولغانلار ئەنە شۇ ھىدايەتكە ئەگەشكەنلەر بولۇپ ھېسابلىنىدۇ.
«مۇرادىغا يەتكۈچىلەر» دەپ تەرجىمە قىلىنغان كەلىمە «مۇفلىھۇنە» بولۇپ، بۇ كەلىمىنىڭ ئەسلى مەسدىرى (سۆز تومۇرى) «فەلاھ»تۇر. فەلاھنىڭ مەنىسى دائىمىي نېمەتكە ۋە ئەبەدىي ياخشىلىققا ئېرىشىش دېگەن بولىدۇ. بۇ مۇكاپات، 87 – سۈرە ئەئلانىڭ 14 – ئايىتى بىلەن 91 – سۈرە شەمسنىڭ 9 – ئايىتىدە ئۆزىنى پاك تۇتقانلارغا ۋەدە قىلىنغان. بۇ ئايەتلەردە بولسا، بۇ ۋەدىنىڭ تەكرارلىنىشى بىلەن بىرلىكتە ئۆزىنى پاكلاشنىڭ ئىمان ۋە ياخشى ئەمەل بىلەن بولىدىغانلىقى بايان قىلىنغان. ئىمان ۋە ياخشى ئەمەل ھەققىدە مۇناسىۋەتلىك باشقا ئايەتلەردە تەپسىلىي مەلۇمات بېرىلىدۇ.
دائىمىي نېمەت ۋە ئەبەدىي ياخشىلىق – ئەبەدىي ھايات، مەڭگۈلۈك ياشلىق، تۈگىمەس بايلىق، ھەقىقىي خاتىرجەملىك ۋە چەكسىز ئېھتىرام قاتارلىق ماددىي – مەنىۋى نېمەتلەر بولۇپ، بۇلار قۇرئان كەرىمدە ئەھلى جەننەتلەرگە ۋەدە قىلىنغان. مۇناسىۋەتلىك ئايەتلەردىكى ﴿خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۖ﴾، ﴿نَعِيمٞ مُّقِيمٌ﴾، ﴿عَطَآءً غَيۡرَ مَجۡذُوذٖ﴾، ﴿أُكُلُهَا دَآئِمٞ﴾، ﴿لَهُمۡ أَجۡرٌ غَيۡرُ مَمۡنُونٖ﴾ ۋە ﴿مُّكۡرَمُونَ﴾ قاتارلىق ئىپادىلەر بۇنى كۆرسىتىدۇ. دېمەك، دائىمىي نېمەت ۋە ئەبەدىي ياخشىلىقنى ھەر كىشى ئارزۇ قىلىدۇ، لېكىن ئۇلارغا پەقەت قۇرئان كەرىمدە تەرىپلەنگەن مۇئمىن مۇسۇلمانلارلا ئېرىشەلەيدۇ.
